by Cześć! Czy zastanawiacie się czasem, co to jest nadciśnienie tętnicze, o którym mówi się tak wiele? No cóż, jestem tu, aby pomóc wam zrozumieć tę chorobę i wyjaśnić, jak można sobie z nią radzić w naturalny sposób, zwłaszcza po ukończeniu 40. roku życia.
Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym Twoje ciśnienie krwi utrzymuje się na niepokojąco wysokim poziomie, zwiększając ryzyko poważnych schorzeń, takich jak udar mózgu czy zawał serca. [1]
W tym artykule wyjaśnię, czym dokładnie jest nadciśnienie tętnicze, jakie są jego przyczyny i objawy. Następnie omówię naturalne sposoby leczenia tej przypadłości, w tym zmiany diety i stylu życia, które pomogą ci w walce z podwyższonym ciśnieniem krwi. Podzielę się również wskazówkami, jak leczyć nadciśnienie tętnicze u mężczyzn po 40. roku życia oraz jak zapobiegać jego powikłaniom, takim jak choroby nerek czy tarczycy. [1]
Co to jest nadciśnienie tętnicze?
Definicja nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze to choroba charakteryzująca się podwyższonym ciśnieniem krwi, czyli ciśnieniem tętniczym o wartości 140/90 mm Hg lub więcej. [3] Ciśnienie tętnicze jest to ucisk na naczynia krwionośne, konkretnie tętnice, wywierany przez przepływającą przez nie krew. [4] Rozróżnia się ciśnienie tętnicze skurczowe i rozkurczowe, czyli takie, które generowane jest w tętnicach odpowiednio w trakcie skurczu i rozkurczu serca. [4]
Prawidłowe ciśnienie krwi
Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją ciśnienia tętniczego za prawidłowe uznaje się ciśnienie 120–129/80–84 mm Hg. [3] Wyróżnia się też:
- wysokie prawidłowe ciśnienie krwi – ciśnienie skurczowe 130–139 mm Hg oraz ciśnienie rozkurczowe 85–89 mm Hg
- optymalne ciśnienie krwi – wartości ciśnienia niższe niż 120/80 mm Hg [3]
Uznaje się, że ciśnienie krwi dorosłego człowieka powinno wynosić:
- do osiągnięcia 65 roku życia → 120-129/70-79 mmHg;
- dla osób > 65 aż do 80 roku życia → 130-139/70-79 mmHg;
- po 80 roku życia → 130-149/70-79 mm Hg. [4]
Przekroczenie tych wartości pomiarów jest podstawą do stwierdzenia nadciśnienia tętniczego. [4]
Jak często występuje nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą częstą, w populacji ogólnej dorosłych Polaków <80. rż. występuje u 32% osób (czyli mniej więcej u co trzeciej osoby). Częściej chorują mężczyźni. [3] Szacuje się, że nawet 30% osób z nadciśnieniem tętniczym nie jest świadomych swojej choroby. [4] Tymczasem nadciśnienie tętnicze, ze względu na rozwijające się w organizmie powikłania, nazywane jest cichym i skutecznym zabójcą, który może skrócić czas życia nawet o 20 lat. [4]
Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą chorobą układu krążenia. Szacuje się, że dotyka od 20% do 50% osób dorosłych w populacji krajów rozwiniętych. [5] Na podstawie wyników badań epidemiologicznych przeprowadzonych w 2002 roku w Polsce stwierdzono, że na nadciśnienie tętnicze choruje 29% dorosłych, a 30% mieści się w zakresie wartości odpowiadających ciśnieniu prawidłowemu wysokiemu. [5] Oznacza to, że w Polsce jest około 8,6 mln osób z nadciśnieniem tętniczym, a kolejne 8,9 mln jest zagrożonych rozwojem tej choroby. [5]
Przyczyny nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze pierwotne
Zdecydowana większość przypadków nadciśnienia tętniczego, bo aż około 90-95%, to nadciśnienie pierwotne, nazywane inaczej samoistnym lub idiopatycznym. [7][10] Zazwyczaj rozwija się ono stopniowo przez wiele lat, a do wzrostu wartości ciśnienia krwi dochodzi stopniowo. [7] Wśród przyczyn rozwoju nadciśnienia pierwotnego wymienia się głównie czynniki genetyczne. Tezę tę potwierdza fakt, że to schorzenie bardzo często współwystępuje u bliskich krewnych. [10]
Nadciśnienie tętnicze wtórne
U pozostałych 5-10% osób, u których stwierdza się zbyt wysokie ciśnienie tętnicze krwi, można zidentyfikować chorobę, która wtórnie spowodowała wzrost ciśnienia. [7] Na wystąpienie wtórnej postaci nadciśnienia mogą wskazywać takie sygnały jak: znaczny wzrost ciśnienia, nagły początek lub nagłe pogorszenie kontroli nadciśnienia tętniczego, słaba odpowiedź na leczenie hipotensyjne oraz nasilenie powikłań narządowych nieproporcjonalne do czasu trwania nadciśnienia. [7]
Jakie czynniki wpływają na wysokie ciśnienie krwi?
Istnieją czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego, na które nie mamy wpływu, oraz takie, które zależą od naszego stylu życia. [10]
Czynniki niezależne od nas:
- Wiek – ryzyko nadciśnienia gwałtownie wzrasta powyżej 40. roku życia, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. [10]
- Obciążenie rodzinne – jeśli bliscy krewni chorują na nadciśnienie, ryzyko jest kilkukrotnie wyższe, co wynika z uwarunkowań genetycznych i środowiskowych. [10]
Czynniki zależne od nas:
- Nadwaga i otyłość – zwiększona masa tkanek wymaga wzmożonej pracy układu krążenia, co prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi. [10]
- Palenie tytoniu – nikotyna zawarta w dymie tytoniowym bezpośrednio podnosi ciśnienie krwi i uszkadza naczynia krwionośne. [10]
- Brak aktywności fizycznej – sprzyja otyłości, insulinooporności i cukrzycy typu 2, które negatywnie wpływają na ciśnienie. Dodatkowo przyspiesza pracę serca. [10]
- Stres – zarówno ostry, jak i przewlekły stres powoduje wzrost ciśnienia krwi i może doprowadzić do utrwalonego nadciśnienia tętniczego. [10]
Warto pamiętać, że na niektóre z tych czynników mamy wpływ i możemy je modyfikować, aby obniżyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego. [10] Problem jest niestety taki, że większości po prostu sie nie chce a gdy zaczynamy chorować czasami jest juz za późno. Nie warto odkładać profilaktyki na później.
Objawy i powikłania nadciśnienia tętniczego
Najczęstsze objawy nadciśnienia
Nadciśnienie tętnicze często przez długi czas nie daje żadnych objawów, dlatego nazywane jest „cichym zabójcą”. [11][14] W niektórych przypadkach mogą pojawić się niespecyficzne symptomy, które trudno powiązać z tą chorobą, takie jak:
- Bóle i zawroty głowy [11][12]
- Zwiększona męczliwość i potliwość [12]
- Zaczerwienienie twarzy podczas niewielkiego wysiłku [11]
- Problemy ze wzrokiem [12]
- Kołatanie serca [11]
- Uderzenia gorąca [11]
- Bezsenność [11]
- Nerwowość [11]
- Duszność [11]
- Krwawienie z nosa [11]
Objawy te mogą występować również przy innych schorzeniach, dlatego trudno je bezpośrednio powiązać z nadciśnieniem tętniczym. [11] Wraz z postępem choroby i wzrostem wartości ciśnienia krwi, objawy mogą się nasilać lub pojawiać nowe, takie jak:
- Zaburzenia widzenia [11]
- Obniżenie sprawności intelektualnej [11]
- Zimne kończyny [11]
- Deficyty czuciowe lub ruchowe [11]
Jakie są skutki nadciśnienia tętniczego?
Nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do groźnych i nieodwracalnych powikłań narządowych. [11][12][14] Wysokie ciśnienie krwi uszkadza naczynia krwionośne, serce, nerki i oczy, zaburzając ich prawidłowe funkcjonowanie. [11] Wśród najpoważniejszych powikłań wymienia się:
- Zawał serca [13][14]
- Udar mózgu (niedokrwienny, krwotoczny lub podpajęczynówkowy) [13]
- Niewydolność serca i przerost mięśnia lewej komory [13]
- Niewydolność nerek [13]
- Rozwarstwienie aorty [13]
- Retinopatia nadciśnieniowa (uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka) [13]
- Uogólniona miażdżyca [13]
Powikłania te stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia, dlatego tak ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi i wdrożenie odpowiedniego leczenia w przypadku stwierdzenia nadciśnienia tętniczego. [14]
Leczenie i zapobieganie nadciśnieniu
Zmiany stylu życia
Zanim zaczniemy rozważać leczenie farmakologiczne, powinniśmy skupić się na zmianach stylu życia, które mogą znacząco obniżyć ciśnienie krwi. [15][17] Oto kilka kluczowych kroków, które pomogą nam w walce z nadciśnieniem:
- Normalizacja masy ciała: Nadwaga i otyłość są głównymi czynnikami ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego. Zmniejszenie masy ciała może skutecznie obniżyć ciśnienie krwi. [4][17]
- Ograniczenie spożycia soli: Nadmierne spożycie soli prowadzi do zatrzymywania płynów w organizmie i zwiększa ryzyko wysokiego ciśnienia. Zaleca się ograniczenie spożycia soli do maksymalnie jednej płaskiej łyżeczki dziennie i unikanie przetworzonej żywności, która jest bogata w sól. [5][17]
- Zwiększenie spożycia potasu: Potas pomaga zrównoważyć działanie sodu i obniżyć ciśnienie krwi. Bogate źródła potasu to świeże owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste. [6][17]
- Regularna aktywność fizyczna: Nawet umiarkowany wysiłek fizyczny, taki jak 30-minutowy dzienny spacer, może znacząco obniżyć ciśnienie krwi. Zaleca się co najmniej 150 minut aktywności tygodniowo. [7][16][17]
- Rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu: Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu zwiększają ryzyko nadciśnienia tętniczego. Wyeliminowanie tych nawyków ma kluczowe znaczenie. [8][17] Kilkanaście lat temu rzuciłem palenie i jestem z tego dumny. Wszystko dokładnie opisałem w artykule Jak skutecznie rzucić palenie – przeczytaj i zastosuj.
Leczenie farmakologiczne
Jeśli zmiany stylu życia nie wystarczą do obniżenia ciśnienia krwi, konieczne może być włączenie leczenia farmakologicznego. [16][18] Istnieje kilka głównych grup leków stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego. Po właściwe i ukierunkowane leczenie nadciśnienia tętniczego zalecam udać sie do lekarza POZ lub do lekarza specjalisty hipertensjologa.
Regularne pomiary ciśnienia
Regularne monitorowanie ciśnienia krwi jest kluczowe w skutecznym leczeniu nadciśnienia tętniczego. [1][2][18] Zaleca się codzienne pomiary w warunkach domowych za pomocą automatycznego ciśnieniomierza. Pozwala to na:
- Wyeliminowanie zjawiska „białego fartucha”, które może zawyżać odczyty w gabinecie lekarskim. [1]
- Dokładną ocenę skuteczności stosowanych leków i dostosowanie dawkowania. [2]
- Lepszą współpracę z lekarzem prowadzącym dzięki prowadzeniu dzienniczka pomiarów. [2]
- Niwelowanie czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które mogą zaburzać wynik pomiaru. [3]
Regularne monitorowanie ciśnienia krwi w domu jest niezwykle ważnym elementem leczenia i profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego. [1] Pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości i odpowiednią reakcję, zapobiegając groźnym powikłaniom. To kwestia 2-3 min. dziennie a za sumienność pomiarów Twój lekarz na pewno Ci podziękuje.
Podsumowanie
Podsumowując, nadciśnienie tętnicze to poważny problem zdrowotny, który wymaga aktywnego podejścia. Wprowadzenie zmian w stylu życia, takich jak zmniejszenie masy ciała, ograniczenie spożycia soli, regularna aktywność fizyczna i rzucenie palenia, może znacząco obniżyć ciśnienie krwi. Jednak w niektórych przypadkach konieczne jest również zastosowanie leczenia farmakologicznego, które często wymaga połączenia kilku grup leków.
Niezwykle ważne jest także regularne monitorowanie ciśnienia krwi, zwłaszcza po ukończeniu 40. roku życia. Pozwala to na wczesne wykrycie nieprawidłowości i odpowiednią reakcję, zapobiegając groźnym powikłaniom, takim jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek. Dzięki właściwemu leczeniu i profilaktyce możemy skutecznie kontrolować nadciśnienie tętnicze i cieszyć się zdrowiem przez długie lata.
FAQs
- Jak naturalnie obniżyć ciśnienie tętnicze? Można skorzystać z różnych herbat, takich jak zielona herbata, która dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym pomaga zmniejszać ryzyko nadciśnienia tętniczego. Warto również zwrócić uwagę na zioła takie jak jemioła, ruta, głóg, skrzyp polny, melisa, rumianek, lipa czy dzika róża, które wspierają naturalne leczenie nadciśnienia.
- Jak obniżyć ciśnienie tętnicze bez użycia leków? Regularna aktywność fizyczna, ograniczenie spożycia soli oraz zwiększenie ilości potasu w diecie to kluczowe metody, które mogą przyczynić się do obniżenia ciśnienia tętniczego bez konieczności stosowania lekarstw.
- Czy można całkowicie wyleczyć nadciśnienie? Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą i nie można jej całkowicie wyleczyć. Aby kontrolować ciśnienie, konieczne jest stosowanie leków zaleconych przez lekarza oraz zmiany w diecie i stylu życia. Nawet jeśli uda się zmniejszyć dawkę leków, zdrowy styl życia powinien być utrzymany przez całe życie.
- Jakie wartości ciśnienia krwi są uznawane za normę po 40 roku życia? Normy ciśnienia krwi różnią się w zależności od wieku. Dla osób dorosłych, w tym tych po 40 roku życia, zalecane wartości to 120-129/80-84 mm Hg. Natomiast dla osób starszych, powyżej 65 roku życia, normy wynoszą 130-139/70-79 mm Hg.
Referencje
[1] – https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.1.
[3] – https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze
[4] – https://diag.pl/pacjent/artykuly/prawidlowe-cisnienie-krwi-jakie-powinno-byc/
[5] – https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58806,rozpowszechnienie-nadcisnienia
[6] – https://www.czytelniamedyczna.pl/4056,czestosc-wystepowania-i-swiadomosc-nadcisnienia-tetniczego-w-polsce-i-na-swiecie.html
[7] – https://apteline.pl/artykuly/przyczyny-nadcisnienia-tetniczego-nadcisnienie-pierwotne-czy-wtorne
[8] – https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.1.
[9] – https://www.mp.pl/artykuly/65326,jakie-sa-czynniki-ryzyka-rozwoju-nadcisnienia-tetniczego-opornego
[10] – https://apteline.pl/artykuly/czynniki-ryzyka-nadcisnienia-tetniczego
[11] – https://www.nowafarmacja.pl/blog/objawy-nadcisnienia-jak-rozpoznac-je-odpowiednio-wczesnie
[12] – https://www.luxmed-diagnostyka.pl/dla-pacjentow/artykuly/zdrowie-na-co-dzien/jakie-sa-objawy-nadcisnienia-tetniczego-przyczyny-powstania-i-leczenie-dolegliwosci
[13] – https://gemini.pl/poradnik/artykul/skutki-nadcisnienia-tetniczego-czemu-warto-sie-leczyc/
[14] – https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze
[15] – https://gemini.pl/poradnik/artykul/naturalne-sposoby-wspomagajace-walke-z-nadcisnieniem/
[16] – https://gemini.pl/poradnik/artykul/jak-mozna-obnizyc-cisnienie-sposoby-naturalne-i-z-lekami/
[17] – https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/badania_leczenie/59343,postepowanie-niefarmakologiczne-w-nadcisnieniu-tetniczym-czyli-zdrowy-tryb-zycia
[18] – https://step2health.pl/blog/leczenie-nadcisnienia-b103.html
[19] – http://www.intecmedical.pl/regularny-pomiar-cisnienia-tetniczego-krwi-dlaczego-jest-tak-ist.html
[20] – https://www.mp.pl/artykuly/25650,pomiary-cisnienia-krwi-tradycyjne-automatyczne-i-domowezalecenia-european-society-of-hypertension
[21] – https://www.e-zikoapteka.pl/artykuly/wysokie-cisnienie-poznaj-domowe-sposoby-na-regulacje-nadcisnienia-tetniczego.html
[22] – https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/nadcisnienie-tetnicze/328088,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-podsumowanie-wytycznych-european-society-of-hypertension-2023
